Schouderimpingement

De schouder is een complex gewricht met een zeer ruime bewegingsvrijheid, maar relatief weinig stabiliteit. Zolang elk onderdeel perfect functioneert, kan de schouder vrij en pijnloos bewogen worden. Schouderpijn kan verschillende oorzaken hebben.Veel voorkomende problemen zijn peesontstekingen, ontstekingen van de slijmbeurs of peesscheuren. Veel van deze problemen worden secundair veroorzaakt door het impingementsyndroom. Impingementsyndroom treedt op wanneer de pezen van de rotatorcuff tegen het bot van het schouderdak (acromion) schuren.

Deze gids kan u helpen in het begrijpen van deze pathologie.

• Wat gebeurt er in de schouder wanneer u impingementsyndroom hebt?
• Welke onderzoeken gaat uw dokter uitvoeren om de diagnose te stellen?
• Hoe kan u behandeld worden?

ANATOMIE

Welk deel van de schouder is betrokken bij impingementsyndroom? De schouder bestaat uit 3 beenderen, namelijk de scapula (schouderblad), humerus (bovenarm) en clavicula (sleutelbeen). De rotatorcuff verbindt de humerus met de scapula. De rotatorcuff wordt gevormd door de pezen van 4 spieren: de supraspinatus, de infraspinatus, de teres minor en de subscapularis. De pezen hechten op het bot, wanneer de spieren samentrekken, veroorzaken zij een beweging van het desbetreffende bot. In dit geval, helpt de rotatorcuff bij het opheffen en het draaien van de bovenarm. Wanneer de arm omhoog gehouden wordt, helpt de rotatorcuff ook bij het stabiliseren van de kop van de humerus in het glenoïd (het komvormige deel van het schoudergewricht). Het bovenste deel van het schouderblad, ook wel schouderdak genoemd of acromion. Tussen het acromion en de rotatorcuffpees bevindt er zich een slijmbeurs, dit is een kleine zakvormige structuur, opgevuld met vocht om de wrijving te verminderen tussen de pezen en het acromion bij het bewegen van de arm. Dergelijke slijmbeurzen vinden we terug over gans ons lichaam (elleboog, knie, enkel, etc…).

Wat veroorzaakt impingement? In een normale situatie is er voldoende ruimte tussen het acromion en de humerus, zodat de pezen van de rotatorcuff vrijelijk kunnen bewegen zonder ingeklemd te geraken of te schuren tegen het acromion. Indien deze ruimte echter verkleint, zodat bij het opheffen van de arm, de pezen gekneld geraken of schuren tegen het acromion, is er sprake van impingement. Impingement kan optreden in elke schouder. Het ontwikkelen van klachten hangt af van de dagelijkse activiteiten en sportactiviteiten. Meestal leidt dit niet tot pijnklachten, doch bij het frequent werken met de handen boven het schouderniveau of bij herhaaldelijke werpbewegingen met de schouder, kan dit aanleiding geven tot pijn. Impingement wordt een probleem wanneer de pezen geïrriteerd, ontstoken of zelfs beschadigd beginnen te geraken. Extra factoren die kunnen bijdragen tot het vernauwen van de subacromiale ruimte zijn:

• verkalkingen, die kunnen ontstaan op het acromion,
• bij sommige personen is de subacromiale ruimte vrij nauw van bij de geboorte, dit gebeurt wanneer het voorste deel van het acromion gebogen is en daardoor in contact komt met de pezen van de rotatorcuff.

SYMPTOMEN

Welke symptomen voelt u bij impingementsyndroom? Meestal veroorzaakt impingementsyndroom schouderpijn in het vroege stadium, meestal optredend bij het opheffen van de arm. De pijn manifesteert zich typisch meer ’s nachts dan overdag. Patiënten kunnen niet meer op de aangetaste schouder liggen en worden frequent wakker. Een vrij betrouwbaar teken van impingementsyndroom is een scherpe pijn wanneer u iets probeert te nemen in uw achterzak van uw broek. Wanneer de ontsteking chronisch wordt, kan het gewricht soms stijf worden met uiteindelijk soms spierzwakte en bewegingsbeperkingen. Impingementsyndroom kan uiteindelijk ook leiden tot scheuren, partieel of volledig, van de rotatorcuff.

DIAGNOSE

Welke testen zullen helpen bij het bevestigen van de diagnose? De diagnose van slijmbeursontsteking, peesontsteking te wijten aan impingementsyndroom, wordt meestal gesteld op basis van het verhaal dat de patiënt vertelt en het klinisch onderzoek op de consultatie. Als bijkomende onderzoeken worden meestal röntgenfoto’s uitgevoerd om de vorm van het acromion te kunnen bekijken, evenals de aanwezigheid van verkalkingen vast te stellen. Een arthro-CT-scan wordt aangevraagd indien er een vermoeden is van peesletsels in de rotatorcuff.

BEHANDELING

Welke behandelingsmogelijkheden bestaan er?

• Niet-chirurgische behandeling

De eerst stap in de behandeling bestaat meestal uit het voorschrijven van ontstekingsremmende middelen, rust en in sommige gevallen een infiltratie met een preparaat op basis van cortisone in de subacromiale ruimte, om de ontsteking te doen verdwijnen. Dit geeft meestal vrij goede resultaten, maar in sommige gevallen komt de ontsteking terug en presenteert de pijn zich opnieuw na enkele weken of maanden. Kinesitherapie kan behulpzaam zijn om de schouderspieren te versterken en een betere stabiliteit en beweeglijkheid te bekomen.

• Heelkundige behandeling

Indien de klachten blijven terugkomen ondanks de vorige behandelingen, wordt meestal de indicatie tot heelkunde gesteld.

• Subacromiale decompressie

Het doel van deze ingreep is het vergroten van de subacromiale ruimte, zodat de pezen niet meer tegen het acromion schuren en er een vrije pijnloze beweeglijkheid kan terugkeren in de schouder. Dit gebeurt door middel van een artroscopie (kijkoperatie), waarbij met een frees de onderzijde van het acromion wordt bij gefreesd tot de ruimte voldoende groot geworden is. Deze ingreep gebeurt in dagziekenhuis en meestal is een vrij snelle revalidatie mogelijk na de artroscopie. Tijdens deze kijkoperatie wordt uiteraard de rest van het schoudergewricht grondig bestudeerd om eventuele andere problemen tegelijkertijd op te lossen. Meest voorkomende ander probleem, is een artrose in het acromio-claviculair gewricht (het gewricht tussen het sleutelbeen en het acromion). Indien dit aanwezig is, wordt dit gewricht eveneens uitgefreesd om de pijnklachten te verlichten.

NABEHANDELING

Na de artroscopische behandeling van impingementsyndroom volgt een periode van revalidatie. Deels uitgevoerd door patiënt zelf, meestal ook deels met behulp van een kinesist. Indien de pezen van de rotatorcuff intact zijn, wordt vrij snel gestart met pendeloefeningen van de schouder, die progressief worden opgebouwd tot een volledige normale beweging van de schouder bekomen wordt. Deze revalidatie duur verschillende weken tot soms enkele maanden. Gezien de zeer grote bewegingsvrijheid van de schouder, is de revalidatie dus ook wat moeilijker dan bij een scharniergewricht, zoals bv. de knie. Voor kleine dagelijkse activiteiten, moet u rekenen op een revalidatie van een 2-tal weken. Voor het uitvoeren van zwaardere fysieke arbeid of sport, zullen sowieso enkele maanden noodzakelijk zijn.